U strukturi antropogenih vrednosti Polimlja, od većeg turističkog značaja su arheološki lokaliteti, spomeničko, umetničko i kulturno nasleđe. U mozaiku tih vrednosti izdvajaju se neke posebnosti i kurioziteti, koje Polimlju daju epitet turističke regije u kojoj se prepliću srednjeevropski i orijentalni kulturni uticaj u sadašnjosti i antički, rimski i vizantijski u prošlosti.
Dolina Lima je kroz istoriju svojim položajem, povoljnom klimom, dovoljnom količinom vode i šume, privlačila pažnju mnogih naroda i osvajača koji su za sobom ostavili bogato kulturnoistorijsko nasleđe.
Sve veća dominacija hrišćanstva u drugoj polovini 9. veka uticala je na kulturni i prosvetni napredak stanovništva. Grade se manastiri i drugi objekti spomeničke kulture. Polimlje je tada imalo značaj kulturnog središta odakle se širila pravoslavna religija, te je tako za vreme Nemanjića podignuto više manastirskih kompleksa i crkava koji su imali važnu ulogu u istorijskim događajima.
Među brojnim kulturnoistorijskim spomenicima, umetničkim, turističkim i arhitektonskim vrednostima izdvajaju se dva manastira.
Manastir Đurđevi Stupovi nalazi se na oko 2 km od Berana. Sagrađen je 1213. a već 1219. godine Sava Nemanjić Đurđeve Stupove proglašava centrom Budimljanske episkopije. Manastir ima veliki kulturnoistorijski značaj jer su se u njemu odvijale plemenske skupštine Vasojevića i pripremala odbrana od Turaka.
Manastir Mileševa je spomenik kulture od izuzetnog značaja. Nalazi se na oko 6 km od Prijepolja, na desnoj obali Mileševke, kod Ušća plahovite Kosatice, i u podnožju Titerovca koji predstavlja jugozapadne obronke Zlatara. Manastir je zadužbina kralja Vladislava, a izgrađen je 1218. godine. Njegov procvat počinje 1237. kada su mošti Svetog Save prenete iz Trnova u Bugarskoj u njega i položene u manastir, gde su bile sve do 1595. godine kada ih Turci odnose i spaljuju na Vračaru, shvatajući svetiteljev značaj za narod. U manastiru je 1377. krunisan bosanski kralj Tvrtko. Vitko arhitektonsko zdanje manastrira pripada Raškoj školi srednjevekovnog graditeljstva, a kompozicije fresaka ubrajaju se u najveća umetnička dela srednjevekovnog slikarstva. Najveću umetničku vrednost ima freska Beli andjeo koja je svojim čarobnim koloritom zadivila ceo umetnički i kulturni svet.
Svojom kompozicijom i bojama ističu se i freske Blagovesti, Uspenje Presvete Bogorodice i Skidanje s krsta.
Ovaj manastir izuzetne istorijske, umetničke, svetiteljske, duhovne, kulturne i turističke vrednosti jedan je od najsnažnijih simbola pravoslavne vere i kao takav predložen da se uvrsti u Svetsku kulturnu baštinu UNESCO-a.
Manastir sv. Nikole u Banji kod Priboja na reci Lim jedan je od najstarijih u Raškoj oblasti. Tokom, skoro deset vekova postojanja, ovaj manastir je jedno od najznačajnijih središta srpske duhovnosti. U njemu je 1219. godine Sveti Sava uspostavio jednu od prvih šest episkopija osamostaljene Srpske Pravoslavne Crkve i za prvog episkopa postavio svog najboljeg učenika iz Hilandara, Hristofora.
Ovaj manastir je bio i mauzolej znamenite vlastelinske porodice Vojinovića, imao je u svom sklopu bolnicu, školu, nekoliko puta je rušen i obnavljan, a u jednoj od crkava manastirskog kompleksa pronađena je jedna od najznačajnijih riznica crkvenih predmeta na prostoru Srpske Pravoslavne Crkve.
Manastirski kompleks čine tri crkve: sv. Nikole, Uspenja presvete Bogorodice, sv. Ilije, dva konaka i ostaci manastirskog bedema i kule.
Manastir Davidovica nalazi se nedaleko od Brodareva i pripada Eparhiji Mileševskoj Srpske pravoslavne crkve. Manastriska crkva je izgrađena 1281. a izgradio je Dmitar Nenadić, posvećujući je prazniku Bogojavljenje. Prema narodnom predanju, ovde su sahranjeni Jug Bogdan i njegovih devet Jugovića.
Manastir Kumanica pripada eparhiji mileševskoj i nalazi se izmešu Prijepolja i Bijelog Polja, na teritoriji opštine Sjenica , uz samu železničku prugu i magistralni put.
Manastir Mažići ili Orahovica (Crkva u Dabru) takođe pripada eparhiji Mileševskoj, a tačna godine njegove izgradnje nije poznata. Prema određenim činjenicama, smatra se da potiče čak iz prednemanjičkog doba. Arheološka istraživanja kompleksa su pokazala njegovu veliku starost kao kultnog mesta, nalazima iz praistorije, a među najznačajnije nalaze spadaju ostaci bolnice iz doba kralja Milutina (1282-1321), u kojoj su pronađeni srednjovekovni hirurški instrumenti. Manastir Mažići se danas nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja.
U vreme turskih osvajanja islamizacija stanovništa je bila jako izražena te je u to vreme izgrađen i veliki broj kulturnih spomenika islamske arhitekture, od kojih je nažalost najveći broj vremenom porušen i zapušten. Od značajnijih spomenika izdvajaju se Kula Redžepagića, Stara Carska džamija, Ibrahim-pašina, Husein-pašina i Veznedar-agina džamija sa Sahat-kulom u Donjoj varoši u Prijepolju, kao i Hasan-agina džamija u Priboju.
Kula Redžepagića je najstariji objekat stambeno‐odbrambene arhitekture u Plavu. Predstavlja pravi tip feudalnog utvrđenog stana srednjeg veka i u tom smislu ovaj objekat predstavlja značajnu vrednost, kao živi model jedne kategorije civilne arhitekture srednjeg veka, čiji tragovi su kod nas, potpuno satrveni. Kula predstavlja dragocenu vrednost, koja daleko prevazilazi okvire lokalnog značaja i stoga zahteva svu pažnju brižljive restauracije i reintegracije u svoj savremeni okvir.
Carska džamija u Plavu sagrađena je 1471. godine u starom gradu, okruženom bedemima. U narodu je poznata i kao Stara džamija. S obzirom da je izgrađena na kupastom uzvišenju Meteriza svojim položajem dominira gradom. Džamija je bila dio kompleksa utvrđenja zvanog Dizdarev grad. U blizini se nalazila i najstarija biblioteka u ovim krajevima, za koju se smatra da je iz istog perioda kao i džamija.
Kada je reč o donjem Polimlju, najznačajniji spomenici islamske arhitekture nalaze se u Prijepolju i Priboju.
Najstarija džamija u Prijepolju, Ibrahim-pašina džamija, prvi put se pominje u Putopisu Evlije Čelebije iz 1664. godine.Džamiju je 1572. godine sagradio je Ibrahim–paša, sin hercegovačkog subaše. Tokom istorije, džamija je u nekoliko navrata rušena, a jedno od najtežih stradanja doživela je 1737. godine, tokom ugarsko-turskog rata, kada je uništena i arhiva i biblioteka džamije, kao i kamena ploča sa hronogramom na kojem je pisalo i ime ktitora i godina izgradnje džamije.
Smešteno ispod srednjovekovne tvrđave Mileševac nalazi se selo Hisardžik koje važi za jednu od najstarijih mahala na ovim prostorima.
Na duh starih vremena ovde podseća stara kaldrma, kao i živopisna džamija o kojoj nema tačnih podataka o nastanku, ali je pomenuta u putopisima poznatog osmanskog putopisca Evlije Čelebije koji je tim krajem prošao daleke 1664. godine. Ono po čemu je posebna jeste da se u njoj čuva najstariji Kuran na Balkanu koji je star oko 400 godina.
Mahmut-begova džamija je podignuta u periodu od 1895 – 1900. godine, na temeljima nekadašnje, dosta manje džamije sa drvenom munarom. U haremu džamije nalazi se šadrvan sa šest česmi, koji je podignut 1929. godine. Do sada je obnavljan više puta. Nalazi se u centru grada, pored zgrade Prijepoljskog muzeja.
Hasan-agina džamija je izgrađena oko 1758. godine u Priboju, a sagradio ju je pribojski muselim Hasan-aga, sin Mustafin. Predstavljala je najreprezentativniji objekat u mestu. Džamija je dva puta gorela i bila obnavljana. Zadnja temeljna rekonstrukcija izvršena je 1982. godine. Hasan-agina džamija je najveća i najlepša džamija u ovoj oblasti.
Pored verskih objekata, u dolini Lima mogu se videti i ostaci nekoliko starih gradova i utvrđenja, čijom bi se konzervacijom i ulaganjima značajno unapredila turistička vrednost ovog kraja.
Ковин или Јеринин град, је тврђава у Србији која се налази на стеновитом узвишењу изнад леве стране клисуре Лима, 9 километара северно од Пријепоља, a čiji ostaci predstavljaju spomenik kulture. Није познато када је подигнута, пошто се у изворима помиње тек средином XV века. Улога Ковина била је да контролише пролаз клисуром Лима, између Бистрице и Пријепоља, као и пут који је Пријепоље повезивао са манастиром Ораховицом (Мажићи). Од некадашњег утврђења, најочуванија је донжон кула на самом врху узвишења, a некропола из доба антике и средњег века, док се северозападно од ње налази локалитет који припада Винчанској култури.
Na području opštine Priboj nalazi se preko 130 registrovanih arheoloških lokacija. Arheološka nalazišta imaju potencijal da oplemene turističku ponudu Priboja. Kao interesantno nalazište izdvaja se praistorijski rudnik bakra Jarmovackoji je eksploatisan od vremena vinčanske kulture i spada u četiri najstarija rudnika u Evropi. Arheološka iskopavanja Zavičajnog muzeja u Priboju od 2003. do 2005 godine otkrila su mnoge artefakte, oruđa i oružja, kao i ostatke naselja i drugih objekata. Alatke pronađene u oknima deo su stalne postavke Zavičajnog muzeja Priboj.
***
Manastiri, crkve, džamije, utvrđenja i drugi spomenici, svojim arhitektonskim izgledom, kulturnim i umetničkim blagom, dokaz su autentične kulture i umetnosti Polimlja, međutim, restauratorski i konzervatorskim radovima obuhvaćeno je samo njih nekoliko, što je nedovoljno za afirmaciju održivog socio-kulturnog turizma.